تحقیق حاضر که حاصل گردآوری مطالب از منابع اسلامی و روانشناسی بود در همینجا به اتمام میرسد. تا اینجا به اثبات رسید که والدین در مراحل مختلف زندگی فرزندان، نقش اساسی در سلامت روان آنان دارند، که با رعایت مسایل مطروحه، میشود به تأمین سلامت روانی کودکان پرداخت. ناگفته پیداست که همین والدین در ایجاد اختلال روانی فرزندان نیز نقش دارند که در لابلای مباحث، به اینگونه موارد نیز اشاره شده است. این تحقیق به هیچوجه ادعا ندارد که به بحث به خوبی پرداخته است، اشکالات فراوانی در آن وجود دارد که اساتید محترم، دوستداران علم و دانش میتوانند با نقد و بررسی آن، در جهت تکمیل مباحث، گردآورنده را یاری نمایند.
برای حفظ سلامت روان فرزندان والدین باید مسایل ذیل را رعایت کرده و به نکات زیر توجه داشته باشند: با کودک و نوجوان ارتباط گرم و صمیمی برقرار کنند. برای نوجوان ارزش قایل شوند و از به کار بردن صفاتی که بیارزشی را القاء می کنند، پرهیز کنند. در حل مسایل به جای پرخاشگری، برخورد منطقی داشته باشند تا برای نوجوانان الگو شوند. نوجوانان را از توجه به لذات زودگذر منع کنند و نظر آنان را به لذات درازمدت و منطقی جلب کنند. زمینه استفاده از تفریحات سالم و ورزشهای مناسب را برای فرزندان خود فراهم کنند. از تنبیه نوجوانان پرهیز کنند و از پاداشهای مناسب در مقابل رفتارهای مطلوب استفاده نمایند. از تماشای فیلمهای غیر اخلاقی توسط کودکان و نوجوانان جلوگیری بعمل آورند.[1]
1. در برخورد با کودکان و نوجوانان ملایم و منطقی باشند.
2. اجازه ابراز وجود را به کودکان بدهند و به نظریات آنان احترام بگذارند.
3. از مقایسه کردن کودکان باهم یا با دیگران جداً بپرهیزند.
4. هیچگاه نظریات خودتان را به کودکان تحمیل نکنند (تا حد امکان نظریه خود را ساده و عینی –قابل لمس و درک برای کودک – توضیح دهند.
5. همواره سعی کنند توانمندیهای فرزندان را مد نظر قرار دهند، نه ضعفها و ناتوانیهای آنان را.
6. به فرزندان خود در حد تواناییهایشان مسؤلیت دهند.
7. با همسر جبهه متحد تشکیل داده و هرگز با فرزند علیه همسر متحد نشوند. این عمل ممکن است در فرزند (و نیز در خود والدین) کشمکشهای عاطفی ایجاد کند. چنین عملی موجب بر انگیختگی احساسات مخرب چون: گناه، حقارت، شرمندگی و ناامنی خواهد شد.
8. از بیش از حد وابسته کردن فرزند به خود بپرهیزند.
9. با فرزندان مثل یک دوست صمیمی برخورد کنند.
10. نسبت به احساسات و عواطف فرزندان خود بیتفاوت نباشند. آنها را به گرمی بپذیرند و تا حد امکان آنان را یاری کنند.
11. توجه داشته باشند که مشاجرات لفظی در خانه(میان پدر و مادر) در روحیه یا رفتار کودک منعکس میشود.
12. به سرگرمیها و تفریحات مناسب در زندگی فرزندان اهمیت دهند و نسبت به آن بیتفاوت نباشند.
13. توجه داشته باشندکه محبت به یک فرزندموجب بیتوجهی به فرزند دیگر نشود.
14. محبت به فرزند به صورت تظاهرات سطحی ابراز نشود. خالصترین و سالمترین محبت در تلاشی که به طور روزمره برای اعطای اعتماد به نفس و استقلال به فرزند، به عمل میآورند، جلوهگر میشود.
15. در محبت کردن به فرزندان راه افراط و تفریط (زیاد یا کم) را در پیش نگیرند، محبت متوسط همراه با صمیمیت، اثر فراوانتری دارد.
16. به فرزند احساسی بدهند که بداند دوست داشتنی است و قابل احترام است، امکا هرگز با او نوزادوار رفتار نکنند.
17. هیچگاه فرزند را با القاب نامناسب صدا نزنند و از مسخره آنها جداً بپرهیزند.
18. فرزند را هیچگاه با موضوعات خرافی مثل (دیو پری، غول و...) نترسانند.
19. تجارب موفقیت آمیز فرزندان را افزایش دهند تا از این طریق عزت نفس بالایی در آنان شکل گیرد.
20. فرزند خود را محکم، منضبط و منطقی بار آورند، سعی کنند عصبانیت، آنان را از حالت اعتدال خارج نسازد. اگر او بداند والدینش آدمهای منصفی هستند، احترام و محبتی را که نسبت به والدین دارند، از دست نخواهند داد. حتی کوچکترین بچه عدالت را به خوبسی حس میکند.
21. همیشه در برخورد با فرزند حالت پذیرندگی، و نه طرد کنندگی داشته باشند.
22. فرزند خود در حد لزوم اجازه فعالیت و بازی بدهند.[2]
والدین، مربیان و بزرگسالان باید بکوشند تا آنجا که میتوانند پدیده بلوغ و نوجوانی را بخوبی بشناسند و از پیشداوری و قضاوت بزرگسالانه بپرهیزند. برای شخصیت نوجوان ارزش و احترام قائل شوند تا از این طریق اعتماد به نفس و اطمینان به خود نوجوان رادر برابر تغییرات بدنی، روانی و شخصیتی بالا ببرند. خونسردی و سکوت دائمی والدین، کانون سرد و بیفروغ و خالیاز محبت و مهر و نوازش آنان اثر شومی در نوجوان به جای میگذارد. افرادی که ازنوازش مادری و محبت پدری محروم بودهاند از این محرومیت رنج فراوان میبرند.پروفسور کلارک کر، استاد علوم تربیتی دانشگاه ییل میگوید: تنها وظیفهوالدین، تأمین وضع مالی فرزندان نیست، بلکه وظیفه اصلی آنان این است که روزانه یاهفتگی مدتی از وقت خود را صرف گوش دادن به مشکلات نوجوانان خود کنند. بهنوجوانان یاری کنیم تا از تواناییهایشان آگاه شوند و انتظاراتشان را از خویشتن برمبنای تواناییهایشان تنظیم کنند. مساعدت به نوجوانان به منظور تنظیمبرنامهای متنوع در زندگی، از ضرورتهای ارتباط با آنان در تأمین بهداشت روانی است.ایجاد فرصتهای مطلوب برای همدلی با نوجوانان، گام مؤثر در تأمین بهداشتروانی آنان است، زیرا هر گفتگوی صمیمی و سازنده، دریچهای برای خروج فشارهای روحیاست. اطرافیان نوجوان، بیشترین تأثیر را در تامین بهداشت آنان دارند. والدین، کانون خانواده را محلی امن و پناهگاهی مستحکم برای فرزندان کنند،به یکدیگر احترام بگذارند و بخصوص در حضور آنها از اشتباهات یکدیگر چشمپوشی کنند. والدین باید به نوجوان تذکر دهند که وجود مشکلات در زندگی، مسالهایغیرقابل گریز است. پس نباید از مشکلات گریخت، بلکه باید راههای مبارزه با مشکلاترا به آنها بیاموزند. والدین باید روح مذهب و معنویت را در فرزندان خودتقویت کنند تا زمینه توجه به انحرافات در نوجوانان کاهش یابد.[3]
[1] -ر.ک. بیابانگرد، روانشناسی نوجوانان، ص285.
[2] - بیابانگرد، اسماعیل، روشهای افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان،صص 107-110.
[3] - صابر محمدی/ جام جم آنلاین . http://jamejamonline.ir/newstext.aspx